Kinh doanh nhỏ: “Tuyệt chiêu” lùi vào hẻm, lên lầu cao

Việc chọn địa điểm kinh doanh trên lầu hoặc trong hẻm là xu hướng phổ biến hiện nay.

Giữa tháng 10, Traqué khai trương showroom và văn phòng làm dịch vụ, bán sản phẩm thiệp in và vải tại… lầu 3 của chung cư 95 Pasteur, TP HCM.

Tiết kiệm

Anh Dũng, một người kinh doanh bán lẻ có nhiều năm kinh nghiệm cho biết: trong kinh doanh, tiền thuê mặt bằng chiếm chi phí gần 30 – 50%, cộng thêm các chi phí khác giá thành sẽ tăng lên rất nhiều, nếu tính toán không kỹ sẽ lỗ. Hiện nay, có hiện tượng trả lại mặt bằng ngoài mặt tiền đường và giảm giá nhưng vẫn không có người thuê. Những người trụ lại kinh doanh mặt tiền đường đang sống qua ngày, có khi lỗ, khi lời, kinh doanh cầm chừng chờ cho thị trường khả quan hơn.

Anh Nguyễn Hoàng, chủ quán cà phê Cakes & Ale ở chung cư 23 Lý Tự Trọng, cho biết: chúng tôi thuê một căn hộ 100m2 ở trên lầu một để bán quán càphê và bán bánh ngọt làm ngay tại chỗ. Giá thuê khoảng 10 triệu đồng/tháng. Với giá đó khi kinh doanh còn có thể có lời chút ít”. Anh Hoàng cho biết dưới trệt của chung cư này giá thuê phải từ 60 triệu đồng/tháng trở lên với diện tích nhỏ hơn, kinh doanh khó trang trải nổi chi phí.

Chị Hoa, chủ một cửa hàng bán thời trang trong hẻm quận 3 đã từng thuê cửa hàng ngoài mặt tiền nhưng chi phí mặt bằng quá cao: 25 triệu đồng/tháng cho diện tích 4 x 10m. Trong năm chỉ vài tháng cuối năm có lời ít, còn các tháng còn lại hoà hoặc lỗ. Sau một năm chị chuyển vào trong hẻm với mặt bằng có diện tích tương tự với giá 12 triệu đồng/tháng. Chị Hoa nói: “Trước đây vừa trả tiền mặt bằng xong, tôi lại xoay xở để trả tiếp tiền tháng kế tiếp, quá áp lực. Khi chuyển vào hẻm, số tiền tiết kiệm từ mặt bằng đủ chi phí cho nhân viên, điện nước, thuế, nên cũng dễ thở được một chút”.

Cần có “tuyệt chiêu”

Tuy nhiên kinh doanh ở những mặt bằng trong hẻm và trên lầu cao có nhiều hạn chế như khách không nhìn thấy cửa hàng, vị trí khó kiếm, phải gửi xe và leo cầu thang… Do vậy, người kinh doanh phải có nhiều chiêu, tính toán kỹ và bỏ nhiều công sức. Việc quảng bá thường tận dụng các trang mạng và Facebook. Cách lan toả thông tin ban đầu là bạn bè, người quen và những người đó tiếp tục truyền thông tin. Muốn vậy phải có cách viết hay, thu hút và luôn có những cái mới để giới thiệu. Sự lan toả của cộng đồng mạng là một kênh tuyên truyền chủ yếu cho các cửa hàng này.

Kinh doanh nhỏ lẻ không cần mặt bằng sẽ giảm áp lực

Chị Thể Hữu, chủ cửa hàng Hữu Là Lá nằm trong con đường nhỏ chuyên kinh doanh quần áo có phong cách mộc, bụi và cá tính, cho biết do đặc điểm khách hàng có gu, thích loại hàng bụi và không đụng hàng, nên chị chọn mặt bằng lui vào phía trong đường nhỏ. Đối với dạng khách hàng này cho dù đường có khó kiếm họ vẫn tìm đến. Khách đa số đều có xem hàng qua trên mạng và được khách hàng cũ giới thiệu đến. Khi chọn cửa hàng lui vào trong mặt bằng được rộng rãi hơn để trưng bày hàng và khách có không gian đứng lựa hàng thoải mái hơn.

Anh Hoàng cũng cho biết thời gian đầu hầu như chưa ai biết đến quán nên khách hầu hết là bạn bè ủng hộ. Có những ngày không có một người khách nào. Anh Hoàng chia sẻ: “Trên trang Facebook, tôi đưa những hình ảnh, sản phẩm và câu chuyện dễ thương lên mỗi ngày. Nhờ vậy, quán đã thu hút và lượng khách ngày càng tăng. Phải có chiêu riêng, trực tiếp tương tác, coi sóc mỗi ngày, truyền niềm hứng khởi, sở thích của mình cho khách”. Sức hút của quán còn do việc bán bánh tươi do chính vợ Hoàng làm ngay tại chỗ cho khách xem. Ai muốn học sẽ được dạy tại chỗ và có thể thuê bếp để làm mời bạn bè đến ăn. Với phương châm đến quán như trở về nhà, nên khung cảnh quán được Hoàng thiết kế như một căn nhà của thập niên 70, có phòng khách, bếp, phòng đọc sách, sân vườn, tạo cho khách cảm giác gần gũi và như “trở về một thời đã qua”.

Chị Hữu trước khi mở cửa hàng thời trang, chị đã bán hàng trên mạng nên ban đầu đã có một lượng khách quen. Khách từ trên mạng tới mua chiếm 50% và số còn lại do khách tới mua rồi giới thiệu. Chị còn liên kết với bạn bè đưa các mặt hàng túi xách da làm bằng tay, các loại gốm, trang sức làm thủ công cùng nhiều mặt hàng vải dùng trong nhà để bày bán, để khách khi bước vào thông thường sẽ mua một món vì sự phong phú và hàng có nét riêng ít nơi có. Ngược lại chị cũng mang hàng bày bán trong cửa hàng của bạn bè như hình thức tuyên truyền quảng bá…

Chị Hạnh ở tận lầu 9 chung cư Bến Chương Dương thì sử dụng chính căn hộ của mình để kinh doanh mặt hàng gốm Nhật. Do hàng nhập về tốn nhiều chi phí, nếu tốn thêm tiền mặt bằng giá sẽ tăng lên gần gấp đôi, sẽ khó bán được. Nhà chị khách ra vô liên tục, họ là những người mua về dùng, trưng bày, sưu tầm và làm quà tặng.

Nhiều đại gia bán lẻ vẫn chờ

Việt Nam không thuộc top những thị trường ưu tiên của các thương hiệu bán lẻ nước ngoài.

Chỉ còn chưa đầy một năm nữa, thị trường bán lẻ Việt Nam sẽ được mở cửa hoàn toàn theo cam kết khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Liệu sẽ có làn sóng bán lẻ đổ bộ vào Việt Nam sau năm 2015 hay không? Liệu các doanh nghiệp bán lẻ trong nước có đứng trước nguy cơ bị thâu tóm? NCĐT đã trao đổi với ông Mark Burlton, Giám đốc Toàn cầu Bộ phận Cho thuê và tư vấn bán lẻ của Cushman & Wakefield, xung quanh vấn đề này.

Bắt đầu từ ngày 11.1.2015, các nhà bán lẻ nước ngoài sẽ được phép thành lập doanh nghiệp 100% vốn tại Việt Nam. Điều này sẽ tác động như thế nào đến thị trường bán lẻ Việt Nam?

Các thương hiệu bán lẻ nước ngoài đang mong chờ cơ hội này. Một khi có cơ hội trực tiếp kinh doanh tại Việt Nam, họ sẽ có thể đưa ra chính sách giá tốt hơn và nhất quán hơn so với việc thông qua nhà phân phối trong nước. Đối với doanh nghiệp bán lẻ trong nước, sức ép này cũng buộc họ phải xem lại mô hình kinh doanh, phải chủ động hơn, chuyên nghiệp hơn, nâng cao năng lực để sẵn sàng cạnh tranh.

Cushman & Wakefield có nhận được nhiều đơn đặt hàng tìm mặt bằng ở Việt Nam hơn không?

Chúng tôi vừa hoàn tất hợp đồng tìm mặt bằng cho 2 thương hiệu thời trang hạng sang chưa có mặt tại Việt Nam. Chúng tôi cũng là đơn vị tìm mặt bằng đầu tiên cho Starbucks ở Việt Nam. Tuy nhiên, so với thị trường châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt là Trung Quốc, yêu cầu tìm mặt bằng từ Việt Nam là không nhiều. Rất nhiều thương hiệu quốc tế vẫn tập trung vào thị trường Trung Quốc.

Có vẻ như thị trường bán lẻ Việt Nam không có nhiều tiềm năng lắm trong mắt các nhà đầu tư?

Chắc chắn Việt Nam không thuộc top những thị trường ưu tiên của các thương hiệu bán lẻ quốc tế. Do đó, Việt Nam phải đầu tư tiếp thị để thay đổi điều này.

Có thông tin cho rằng Wal-Mart, Carrefour có thể sẽ vào Việt Nam. Ông có nghĩ họ sẽ vào hay không?

Cushman & Wakefield vẫn chưa nhận được thông tin nào về việc này từ Wal-Mart hay Carrefour. Hơn nữa, việc vào một thị trường nào đó được các nhà bán lẻ này thực hiện rất cẩn trọng. Họ có thể đang chờ xem liệu Việt Nam có thực sự mở cửa 100% thị trường bán lẻ vào năm sau hay không rồi mới quyết định.

Ông Đào Xuân Khương - Người nghiên cứu miệt mài về Bán lẻ và Phân phối

Có thể thấy điều này ở thị trường Trung Quốc. Khi vào thị trường này, cách của họ là mua lại một chuỗi siêu thị được phát triển triển bởi doanh nghiệp địa phương. Và Wal-Mart chỉ có thể làm việc đó khi Chính phủ Trung Quốc tham gia WTO vào năm 2003 và mở cửa hoàn toàn thị trường bán lẻ.

Nhưng những thương hiệu như Lotte, Aeon vẫn đang đầu tư mạnh ở Việt Nam. Vậy có gì khác biệt giữa các nhà đầu tư này?

Đây là những nhà đầu tư châu Á. Do đó, họ hiểu văn hóa kinh doanh, tiêu dùng của Việt Nam hơn so với các doanh nghiệp phương Tây. Một vấn đề quan trọng nữa là hậu cần. Vì họ gần việt Nam hơn nên mọi thứ cũng dễ dàng hơn.

Còn các nhà bán lẻ trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống thì sao?

Mục tiêu của họ là những thị trường mới. Do đó, họ sẽ tiếp tục đầu tư mạnh ở Việt Nam. Điều này cũng đã được chứng minh bằng sự có mặt của Starbucks, McDonald’s hay Burger King. Tầng lớp trung lưu ở Việt Nam đang ngày càng tăng và nhu cầu thưởng thức những cái mới cũng tăng. Tôi cho rằng sau thực phẩm và đồ uống, những thương hiệu bán lẻ thiên về thương mại sẽ có mặt ở Việt Nam.

Các nhà bán lẻ nước ngoài sẽ gặp thách thức gì khi vào Việt Nam?

Hầu hết các thương hiệu khi vào Việt Nam thì họ đều đã có mặt ở các nước châu Á khác. Việc đầu tư của họ vào Việt Nam chỉ như một cách để đa dạng hóa thị trường, kênh phân phối chứ không phải là thị trường quyết định. Mặc dù vậy, khi vào thị trường nào, các nhà đầu tư quốc tế cũng đều gặp những thách thức riêng. Tại Việt Nam, việc có được mặt bằng tốt, đặc biệt đối với những thương hiệu kinh doanh theo kiểu chuỗi là một thách thức lớn. Chất lượng của các trung tâm thương mại (mặt bằng bán lẻ) tại Việt Nam cũng không đồng đều, khiến họ khó có sự lựa chọn. Đặc trưng vùng miền, thời tiết cũng là một khó khăn khác.

Còn giá thuê thì như thế nào? Nhiều người nói rằng giá thuê mặt bằng bán lẻ ở Việt Nam là quá cao?

Theo bản báo cáo về thị trường bán lẻ Việt Nam và các nước trên thế giới của Cushman & Wakefield, TP.HCM xếp thứ 33 trong bảng xếp hạng các nước có giá mặt bằng thuê bán lẻ đắt nhất thế giới (20,7 USD/m2), dẫn đầu là Hồng Kông (280 USD/m2). So với các quốc gia trong khu vực và xét trên sự phát triển của thị trường bán lẻ, mức giá này có sự chênh lệch khá lớn.

Nhìn chung, giá thuê chỉ nên chiếm 10% tổng doanh số bán hàng. Tại một số thị trường bán lẻ tốt, con số này có thể lên đến 20%. Tuy nhiên, một khi vượt quá 20% thì sự ổn định trong kinh doanh sẽ không tốt. Khi đó, nhà đầu tư cần phải xem xét lại.

Nhiều thương hiệu quốc tế dù kinh doanh không hiệu quả nhưng vẫn chấp nhận thuê giá cao để chiếm mặt bằng. Có phải đây là chiến lược để loại các thương hiệu bán lẻ trong nước?

Thực ra đó chỉ là xu hướng nhỏ và nó diễn ra ở bất kỳ thị trường nào. Có những khu vực, họ sẵn sàng chấp nhận giá cao để có được mặt bằng nhằm phục vụ cho chiến lược nào đó của mình, phần lớn là để làm thương hiệu.

Có ý kiến cho rằng việc chọn vị trí đắc địa là một cách để nhà bán lẻ đầu tư bất động sản hơn là kinh doanh bán lẻ. Cụ thể là McDonald’s. Ông nghĩ gì về điều này?

Chúng tôi chưa thấy mục đích này ở McDonald’s. Tuy nhiên, với một số mô hình như drive-through (kiểu nhà hàng cho phép khách hàng lái xe vào tận quầy gọi món), họ cần diện tích lớn. Do đó, họ thường có chiến lược mua luôn chỗ bán hàng, biến chúng thành bất động sản của mình.

Cushman & Wakefield đang tiếp thị phần bán lẻ cho dự án của Hoàng Anh Gia Lai ở Myanmar. Ông có thể chia sẻ về kết quả của dự án này?

Dự án này có 55.000 m2 dành cho bán lẻ và hiện tại tỉ lệ thuê bán lẻ đã được hơn 50%.

Bán lẻ cao cấp TP.HCM chuyển chiến lược

Tình hình cho thuê mặt bằng bán lẻ tại TP.HCM ngày càng diễn biến xấu.

Sau hơn 3 năm hoạt động trong tình trạng “trống vắng”, mới đây, trung tâm thương mại Thiên Sơn Plaza (quận 7, TP.HCM) đã tạm ngưng hoạt động để cơ cấu lại công năng sử dụng. Chưa biết khu thương mại 5 tầng này sẽ chuyển sang lĩnh vực gì, nhưng phía bên trái của Trung tâm (phía mặt đường Nguyễn Lương Bằng) có đăng các thông tin mời hợp tác đầu tư, cho thuê văn phòng. Có lẽ, cho thuê văn phòng là lĩnh vực Thiên Sơn Plaza sẽ chuyển sang trong thời gian tới.

Không chỉ Thiên Sơn Plaza, Zen Plaza (quận 1) cũng đang đóng cửa sửa chữa nhằm chuyển đổi công năng. Cụ thể, trung tâm thương mại này sẽ chuyển đổi khu bán lẻ thời trang trên 3 tầng đầu tiên của tòa nhà thành khu ẩm thực. Theo kế hoạch, khu ẩm thực sẽ được khai trương vào đầu tháng 11 tới. Trước đó, vào quý II/2013, khu mua sắm Premium Outlet và một trung tâm thương mại tại quận 11 cũng đã đóng cửa.

Mặc dù thị trường mặt bằng bán lẻ cao cấp TP.HCM đã bắt đầu có dấu hiệu xuống dốc trong khoảng 2 năm gần đây, nhưng năm nay mới thực sự chứng kiến suy sụp của thị trường này, nhất là khi nhìn vào tỉ lệ trống cứ liên tục tăng lên.

Báo cáo nghiên cứu của các công ty tư vấn bất động sản như Cushman & Wakefield, CBRE Việt Nam, Savills Việt Nam... dù đưa ra các con số khác nhau nhưng vẫn có một kết quả chung là tình hình cho thuê mặt bằng bán lẻ tại TP.HCM đang ngày càng diễn biến xấu.

Khảo sát của NCĐT cũng cho thấy hầu hết các trung tâm thương mại, khu bán lẻ tại TP.HCM đều có diện tích trống khá cao. Tòa nhà Waseco Plaza (gần sân bay Tân Sơn Nhất), chẳng hạn, dù đã đi vào hoạt động từ nhiều năm nay, nhưng hiện vẫn còn tới 40% gian hàng chưa cho thuê được. Trung tâm mua sắm Pico Plaza (quận Tân Bình) cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Một số trung tâm thương mại nằm ở trung tâm thành phố trước đây được lấp đầy giờ cũng đã xuất hiện nhiều khoảng trống. Loại hình bán lẻ Bazaar (lai giữa chợ và trung tâm thương mại) như Saigon Square 2 cũng đang đối mặt với tỉ lệ trống ngày càng tăng.

Khi tỉ lệ trống tăng lên, giá thuê cũng ngày càng giảm xuống. Theo khảo sát của CBRE Việt Nam, ở khu vực trung tâm, ngoại trừ các mặt bằng có vị trí đắc địa vẫn giữ giá 74-95 USD/m2/tháng (1,5-2 triệu đồng/m2/tháng), các khối đế bán lẻ (phần diện tích dành cho thương mại tại các tòa nhà căn hộ hoặc văn phòng) đã giảm 1,8% so với 3 tháng trước, còn 47 USD/m2/tháng (gần 1 triệu đồng/m2/tháng).

Trong khi đó, ở rìa trung tâm, giá thuê mặt bằng bán lẻ giảm 2-3% ở tất cả các phân khúc bán lẻ hiện đại. Giá thuê khối đế bán lẻ, trung tâm thương mại và khu mua sắm tổng hợp hiện ở mức 16,18-38,2 USD/m2/tháng (340.000-800.000 đồng/m2/tháng).

Theo bà Ngọc Lê, quản lý cấp cao Bộ phận nghiên cứu và tư vấn CBRE Việt Nam, các nhà bán lẻ không hẳn đóng cửa ngừng kinh doanh mà chỉ là chuyển vị trí từ khu trung tâm sang các vùng rìa, nơi có giá thuê cạnh tranh hơn. “Sự dịch chuyển của các nhà bán lẻ cho thấy mức giá thuê ngất ngưởng không còn được chấp nhận”, bà nói.

Kinh tế suy giảm trong khi thu nhập tăng chậm đã khiến cho người tiêu dùng hạn chế chi tiêu (theo CBRE Việt Nam, tốc độ tăng thu nhập hằng tháng của người dân Việt Nam đã giảm từ 55% năm 2008 xuống còn 32,8% vào năm 2012). Nhưng dù trong bối cảnh nào, những ngành hàng phục vụ nhu cầu cơ bản như ăn uống vẫn sôi động. Đây có lẽ là lý do chính cho việc chuyển công năng sang lĩnh vực ẩm thực của Zen Plaza và một số tòa nhà khác.

Ông Đào Xuân Khương - Người nghiên cứu miệt mài về Bán lẻ 

Một phân khúc khác được các nhà bán lẻ quan tâm là cửa hàng tiện lợi hoặc siêu thị vì đây là mảng vẫn hoạt động khá tốt dù kinh tế suy giảm.

Có thể thấy, kinh doanh bán lẻ các trung tâm thương mại thường được xem là đại diện cho dòng bán lẻ cao cấp; còn các siêu thị thì phục vụ cho khách hàng bình dân. Và một điều rõ ràng là khách hàng bình dân lúc nào cũng nhiều hơn khách cao cấp. Điều này cũng giải thích vì sao nhiều nhà phân phối nước ngoài đã có mặt tại Việt Nam như Big C, Metro Cash & Carry, Lotte Mart, Family... vẫn không ngừng mở rộng hệ thống kinh doanh.

“Điểm sáng duy nhất trên thị trường là phân khúc mặt bằng dành cho ẩm thực và cửa hàng tiện lợi vẫn nhộn nhịp”, bà Ngọc nhận xét.

Một câu hỏi được nhiều người quan tâm là thị trường bán lẻ hiện đại sắp tới sẽ như thế nào. “Sự phục hồi của nền kinh tế sẽ kéo theo thị trường bán lẻ phát triển trở lại, nhưng trong thời gian chờ đến lúc đó, các chủ cho thuê phải tiếp tục đáp ứng mọi nhu cầu của nhà bán lẻ”, bà Ngọc nhận định.

Thị trường bán lẻ vào đường đua

Thị trường bán lẻ tại Hà Nội đang bùng nổ khi hàng loạt siêu thị khai trương vào dịp cuối năm trong đó có sự lấn sân của những nhà đầu tư “tay ngang”.

Cạnh tranh khốc liệt

Ngày 23.11, Công ty cổ phần bán lẻ và quản lý bất động sản Đại Dương (Ocean Retail), thành viên của Ocean Group, đã khai trương siêu thị Ocean Mart thứ 5 tại Hà Nội. Giám đốc phát triển mạng lưới Ocean Mart Nguyễn Mạnh Duy cho biết: Đến cuối 2015 Ocean Mart sẽ có 70 siêu thị đi vào hoạt động. Doanh nghiệp (DN) này đặt mục tiêu trở thành một trong những chuỗi siêu thị lớn nhất toàn quốc.

Tập đoàn Sơn Hà cũng đã khai trương đại siêu thị Hiway thứ 2 tại Hà Nội. Cách đây một năm, tập đoàn này đã từng tuyên bố “phủ sóng” 20 siêu thị trong vòng 5 năm. Ông Nguyễn Bảo Lộc, Phó tổng giám đốc điều hành và nội vụ Hiway Supercenter cho hay: “Kế hoạch phát triển siêu thị bị chậm lại vì chúng tôi muốn đi chậm mà chắc”.

Ông Khương chia sẻ tại Hiệp Hội Bán Lẻ

Trước đó thời điểm tháng 10, Tập đoàn Vingroup cũng chính thức công bố đầu tư phát triển hệ thống VinKC (Vin Kids Center), đánh dấu bước sự thâm nhập của tập đoàn tại thị trường bán lẻ nói chung và thị trường dành cho trẻ em nói riêng. Không chỉ có các nhà đầu tư trong nước, các đại gia bán lẻ nước ngoài đang đẩy mạnh việc mở rộng và thâm nhập thị trường bán lẻ trong nước. Đại diện của Big C không giấu tham vọng phát triển rộng khắp các tỉnh thành tại VN. Trong quý 3, Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) cũng mở rộng lĩnh vực bán lẻ tại Hà Nội khi thuê lại 4 sàn diện tích bán lẻ của Mipec Mall ( phố Tây Sơn, Q.Đống Đa) để mở siêu thị bán lẻ Lotte Mart vào quý 1/2014. Ông lớn trong ngành bán sỉ Metro cũng làm mới mình bằng việc đưa mô hình chợ quê VN vào áp dụng tại Metro Thăng Long (Hà Nội) với các sản phẩm rau quả đặc trưng của các tỉnh thành. Dự kiến, trong thời gian tới sẽ nhân rộng mô hình này tại các siêu thị trong hệ thống.

Mảnh đất màu mỡ

Theo tính toán của các chuyên gia, trung bình cứ 100.000 dân thì cần có 1 đại siêu thị, 1 trung tâm thương mại; cứ 10.000 dân cần 1 siêu thị cỡ trung bình; còn 1.000 dân cần 1-3 cửa hàng tiện ích. “Nếu tính trên đầu người, mô hình bán lẻ tại VN mới chỉ đáp ứng được 1/5. Mô hình bán lẻ hiện đại ở VN vẫn ở dưới mức 20%, thấp hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực. Tại Singapore, tỷ lệ này là 90%; Trung Quốc 64%, Indonesia là 43%, Thái Lan 46%, Malaysia 53%...”, ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, phân tích.

Ông Khương là Tiến Sĩ Bán lẻ học tại Đức

Với sự đổ bộ của các nhà đầu tư nước ngoài trong thời gian qua, không ít người lo ngại DN trong nước sẽ bị lép. Nhưng bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội Bán lẻ VN lại có cái nhìn khác: “Không nên quá bi quan với các nhận định thị trường bị mất vào tay DN bán lẻ nước ngoài. Trên thực tế, DN nội đang mở rộng quy mô hoạt động và có nhiều cơ hội phát triển”. Ông Nguyễn Bảo Lộc thẳng thắn: “Kinh doanh giống như một trận đánh, phải có chiến lược tính toán linh hoạt. Mỗi DN đều có chiến lược phát triển riêng. Các đại gia bán lẻ nước ngoài thường chắc mới làm, còn các DN VN, vướng đâu, giải quyết đấy. Miếng bánh thị trường bán lẻ vẫn còn lớn nên chúng tôi vẫn có một lượng khách hàng trung thành”. Ông Lê Mạnh Phong, Giám đốc điều hành hệ thống Ocean Mart, cho hay: “Ocean Mart đang tập trung chứng minh với người tiêu dùng chúng tôi là nơi mua sắm tin cậy, tin cậy về nguồn gốc, chất lượng, dịch vụ và giá cả, mang đến phong cách mua sắm hoàn toàn mới. Chúng tôi cũng chú trọng xây dựng mạng lưới rộng khắp với vị trí tốt và điều đó làm chúng tôi tự tin rằng chúng tôi có đủ sức cạnh tranh trên thị trường”.